Stawka dzienna w Kks

W prawie podatkowym pod rządami art. 217 Konstytucji nie istnieje ani pojęcie podatku wyższego, ani niższego. Ten radykalizm wymagań wywiera daleko idące skutki, zarówno jeśli chodzi o powinności władzy tworzącej prawo podatkowe, jak i powinności samych podatników i organów podatkowych.

Najbardziej dolegliwe skutki wypływające z tych uregulowań spadają na samych podatników. Każdy, kto ujawnia do zapłaty kwotę niższą od należnej lub w ogóle podatku nie ujawnia, dopuszcza się działania lub zaniechania mającego samo przez się znamiona naruszenia prawa – nawet jeśli nie upłynął jeszcze termin zapłaty lub nawet wtedy, gdy mimo nieujawnienia podatek został zapłacony.Należy więc poważnie brać pod uwagę uregulowania ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 930, ze zm.), bowiem pomimo zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, podatnik jest narażony na jego wyjątkowo restrykcyjne uregulowania.

Podstawą określania wielkości kary grzywny, zdefiniowaną w Kodeksie karnym skarbowym, jest stawka dzienna. Stawka dzienna nie ma na stałe określonej wartości. Podstawę ustalenia maksymalnej przewidzianej przepisami art. 23 § 3 Kodeksu karnego skarbowego wysokości stawki dziennej, przy zastosowaniu której sąd może dokonać wymiaru kary grzywny za przestępstwo skarbowe, stanowi zawsze jedna trzydziesta najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji ani też przekraczać jej czterystukrotności. 

W 2011 roku zmienia się wysokość minimalnego wynagrodzenia pracowników. Najniższa pensja wzrośnie z 1317 zł do 1386 zł. Kwota ta została ogłoszona w rozporządzenia  Rady Ministrów z dn. 05.10.2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. (M.P. Nr 194, poz. 1288). W związku z tym maksymalna przewidziana w Kodeksie wysokość stawki dziennej, przy zastosowaniu której sąd może dokonać wymiaru kary grzywny za przestępstwo skarbowe (przy najniższym miesięcznym wynagrodzeniu ustalonym na poziomie 1.386 zł), może obecnie wynieść od 46,20 zł do 18.480,00 zł.

Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym najniższa możliwa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720 (czyli od 462,00 zł do 13.305.600,00 zł), przy czym art. 28 § 2 przewiduje - w razie nadzwyczajnego obostrzenia kary (art. 38) lub przy karze łącznej (art. 39) oraz ciągach przestępstw (art. 40 § 3) - możliwość wymierzenia jeszcze większej ich liczby, która jednak nie może przekroczyć 1080 stawek dziennych (czyli maksymalnie aż 19.958.400,00 zł). Liczba stawek dziennych górnej granicy grzywny, którą przewidują poszczególne przepisy rozdziałów 6-9 Kodeksu karnego skarbowego, jest zróżnicowana i wynosi: 120, 180, 240, 360, 480 i 720. 

Tak więc dolegliwość związana z zastosowaniem sankcji kary grzywny jest znaczna. Powyższe wielkości graniczne określające wysokość kary grzywny nie ograniczają bowiem w żadnym razie prawa sądu do dokonania wymiaru kary grzywny w taki sposób, by biorąc pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe oraz możliwości zarobkowe zostały zrealizowane podstawowe założenia leżące u podstaw przyjętej regulacji, a zarazem by zostały osiągnięte cele immanentnie związane z penalizacją określonych zachowań na gruncie Kodeksu.

Przy ustalaniu dochodu osiąganego przez sprawcę należy uwzględnić jego obciążenia finansowe ustalone na podstawie warunków osobistych i stosunków rodzinnych. Do obciążeń nie powinno zaliczać się niektórych zobowiązań ze względu na ich charakter (np. spłacanego kredytu), a także tych powstałych już po popełnieniu przestępstwa. Dochody sprawcy muszą być różnicowane w zależności od ich charakteru i trwałości. Może się bowiem okazać, że mają one charakter jedynie okazjonalny, co skutkować będzie niższym wymiarem stawki dziennej. Bez znaczenia jest forma dochodu (tzn. pieniężna lub w naturze) oraz to czy podlega opodatkowaniu, czy też nie. Za dochód powinno się uważać również wszelkie świadczenia darmowe na rzecz sprawcy.

Grzywna spełnia funkcję środka podnoszącego dolegliwość kary, odebrania sprawcy korzyści uzyskanej z przestępstwa, a ponadto wyrobienia i pogłębienia w społeczeństwie przekonania, że dokonywanie przestępstw w celu osiągnięcia korzyści majątkowej jest nieopłacalne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 23 marca 1995 r., II AKr 114/95, Prok. i Pr. 1995, nr 11-12, poz. 27).

Zgodnie z art. 53 § 2 i § 3 Kodeku przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Wykroczenie skarbowe jest to natomiast czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi. Kryterium różnicującym te dwa typy czynów zabronionych jest zatem – w najszerszym ujęciu – społeczna szkodliwość czynu. Pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę to kwota 6.930,00 zł. Suma ta stanowi tzw. ustawowy próg rozgraniczający przestępstwo od wykroczenia skarbowego. Kwotę tę uwzględnia się na dzień popełnienia czynu zabronionego.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe różnią się w głównej mierze katalogiem kar, środków karnych oraz środków zabezpieczających grożących za ich popełnienie. Jeśli chodzi o kary, to w przypadku przestępstw skarbowych ustawodawca w każdym wypadku wskazuje ich rodzaj i granice, co wiąże się ze zróżnicowaniem stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych przestępstw. Możliwa jest tu kara grzywny w stawkach dziennych (ma ona znaczenie podstawowe), ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności. Natomiast w przypadku wykroczeń skarbowych zagrożenie karą jest w każdym wypadku takie samo i jest nim – zgodnie z art. 48 § 1 Kodeksu – kara grzywny w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (od 138,60 zł do 27.720,00zł), chyba że kodeks stanowi inaczej. Przy redagowaniu poszczególnych wykroczeń ustawodawca posługuje się zatem jedynie sformułowaniem, że sprawca „podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”.